پر شدن دانه و ترکیب برخی اسیدهای چرب روغن کلزا (Brassica napus L.) با کاربرد کودهای زیستی و قطع آبیاری

تأثیر قطع آبیاری، کودهای زیستی بر مولفه­های پر شدن دانه، محتوای کلروفیل و ترکیب برخی اسیدهای چرب روغن کلزا رقم جاکومو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل با سه تکرار در سال زراعی 95-1394 ارزیابی گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل آبیاری در سه سطح، آبیاری کامل یا شاهد، قطع آبیاری در 50 درصد مرحله گلدهی و تشکیل خورجین، قطع آبیاری در 50 درصد مرحله تشکیل دانه و کاربرد کودهای زیستی در چهار سطح، عدم تلقیح بذر با باکتری، تلقیح با نیتروباکتر، سودوموناس و آزوسپیریلوم بودند. نتایج نشان داد با اعمال محدودیت آبی، عملکرد، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در بوته، سرعت و طول دوره پر شدن دانه، اسید اولئیک، اسید لینولنیک و رنگدانه­های فتوسنتزی کاهش ولی میزان اسید چرب اروسیک و پالمتیک افزایش یافت. مقایسه میانگین­ها نشان داد بالاترین عملکرد (62/1 تن در هکتار)، تعداد دانه در خورجین (66/30)، تعداد خورجین در بوته (76)، طول دوره پر شدن دانه (42/54 روز)، کلروفیل a (33/23 میلی­گرم در گرم وزن تر)، کلروفیل کل (83/29 میلی­گرم در گرم وزن تر)، اسید اولئیک (24/69 درصد) و اسید لینولنیک (54/11 درصد) در حالت تلقیح با آزوسپیریلوم و آبیاری کامل به دست آمد. بیش­ترین میزان اسید اروسیک (89/2 درصد) و اسید پالمتیک (56/4 درصد) در عدم تلقیح و قطع آبیاری در مرحله تشکیل دانه مشاهده گردید. همچنین قطع آبیاری در مرحله گلدهی و تشکیل خورجین و مرحله تشکیل دانه به ترتیب عملکرد دانه را 46 و 4/40 درصد کاهش داد و استفاده از باکتری­های­ محرک رشد آزوسپیریلوم، سودوموناس و نیتروباکتر در مرحله گلدهی و تشکیل خورجین به ترتیب 7/53، 2/9 و 4/44 درصد و در مرحله تشکیل دانه به ترتیب 5/65، 31 و 2/17 درصد باعث افزایش عملکرد گردیدند. براساس نتایج، به نظرمی­رسد کاربرد آزوسپیریلوم در شرایط آبیاری کامل و محدودیت آبی می­تواند به عنوان بهترین تیمار برای سودمندی تولید کلزا پیشنهاد گردد.